Op de zondag na Pinksteren wordt stilgestaan bij de Triniteit, de drie-enigheid van God. Lange tijd heb ik deze drie-eenheid moeilijk gevonden, zoiets als een vierkante cirkel. Totdat ik ontdekte dat ik hierbij niet moet tellen, maar dat dit dogma iets wil vertellen. De vroege christenen wilden namelijk bevattelijk maken wie God nu is. Daarbij gingen ook zij uit van wat is gaan gelden als de geloofsbelijdenis van Israël: ‘Hoor, Israël, de HERE is onze God, de HERE is Eén’. De éne God laat zich echter op verschillende manieren kennen. Zo is Hij Schepper, Bevrijder en Bijstand. Deze goddelijke kernwerkzaamheden heeft de kerk op formule gebracht als Vader, Zoon en heilige Geest. Daaruit spreekt dat God niet statisch is, maar vol beweging. Hij is meervoudig en meerzijdig, zoals blijkt uit de variatie aan activiteiten die Hij laat horen en zien. Die variatie komt nog het meest tot uiting in de aanduiding: Geest. Jezus zelf heeft het – heel eenvoudig – verwoord: ‘God is geest’. Hij beademt ons, doet opleven, inspireert, geeft kracht en nog veel meer. Om dat vele toch enigszins te kunnen bevatten is het trinitarisch dogma bedacht. In het besef dat dit ons denken te boven gaat. We kunnen er het beste van zingen zoals we op deze zondag vast zullen doen, bijvoorbeeld met lied 707:

Dragende, moederlijke God,
U baarde mij, ik ben uw kind.
Schepper die mij adem geeft,
U bent mijn zon, mijn weer en wind.

Gevende, moederlijke Zoon,
U werd een mensenkind als wij,
U voedde mij met hemels brood,
als levensgraan stierf u voor mij.

Zonnige, moederlijke Geest,
kus mij nu wakker als het graan,
dan zal ik groeien in geloof
tot ik voor U in bloei zal staan.

ds Laurens Korevaar

We staan voor enorme uitdagingen. Ongelijkheid, grootschalige conflicten, klimaatverandering.

Wat kunnen we als gelovigen doen?

Aan het eind van het Marcusevangelie verschijnt de opgestane Heer aan zijn leerlingen en schudt hen ruw wakker uit hun wanhoop en ongeloof: ‘Trek heel de wereld rond’, laat iedereen het horen dat de dood en het kwaad niet het laatste woord hebben! Na Jezus’ hemelvaart komt het op zijn volgelingen aan. Zij zullen boze geesten uitdrijven – niet wegkijken, maar het kwaad aan de kaak stellen. Ze zullen in onbekende talen spreken – hun spreken zal een geïnspireerd én een inspirerend spreken zijn. Zelfs slangen of gif zullen hen niet echt kwaad kunnen doen – netelige kwesties dienen ze op te pakken! En over zieken zullen zich dienen te ontfermen. Dat is nogal wat! Na hemelvaart zet Jezus zijn werk voort, maar nu door mensen die zijn woorden horen én daaruit leven. Moeten wij het dan alleen opknappen? Zeker, Jezus legt zijn werk in onze handen, maar Hij trekt zijn handen er niet van af. Het Marcusevangelie eindigt met het beeld van Jezus die wordt opgenomen in de hemel, waar Hij plaatsneemt aan de rechterhand van God. Wel, als je aan iemands rechterhand zit, dan wil dat zeggen: je bent zijn hoofdadviseur, zijn rechterhand! In het laatste vers van het Markusevangelie staat zelfs dat Jezus’ leerlingen op weg gingen en overal het blijde nieuws bekend maakten, terwijl de Heer hen daarbij hielp. Jezus als onze medewerker! Meestal zien wij het net andersom: ‘wij mogen op een bescheiden manier aan Gods werk meedoen.’ Hier krijgen de woorden en daden van ons mensen hun volle gewicht. Als wij bevrijdend en helend onze medemens nabij durven zijn, dan werkt met ons Jezus  mee. En een betere medewerker kunnen we ons toch niet wensen?

Bert Davelaar

Ieder jaar in mei raken de verhalen over de verwoesting van Rotterdam door het bombardement en de brand die daarop volgde me weer. Sommigen in onze gemeente hebben het als kind meegemaakt. Anderen hebben er zelf geen herinneringen aan, maar zijn elders opgegroeid omdat hun ouders moesten vluchten. Hun verhalen maken mij ervan bewust hoe ontwrichtend deze gebeurtenis en de jaren daarna zijn geweest. En hoe dat een leven lang kan doorwerken.
In zijn online toespraak voor de Tweede Kamer noemde president Zelensky van Oekraïne het bombardement op Rotterdam. In Oekraïne maken mensen nu mee wat hier deel van de geschiedenis van onze stad is geworden. Het gewone leven is van het ene op het andere moment veranderd in een levensbedreigende situatie, waarvan je niet weet hoe lang die zal duren.

Ondertussen gaat ons leven gewoon door. Maar we kunnen niet om het grote leed heen dat via de media op ons afkomt. Dit is dichtbij. We zijn erbij betrokken als Europees land. Voor Oekraïense vluchtelingen zijn wij de ‘eigen regio’. Hoe vind je een balans tussen al dat leed, je gevoel van machteloosheid en de dagelijkse dingen? En hoe spreekt het geloof daarin mee? Wat verwacht je van jezelf? Wat verwacht je van God?
De afgelopen weken werd ik opnieuw getroffen door de gedachten die Etty Hillesum heeft over onvoorstelbaar groot leed en je eigen kleine ­leven. Ik zocht teksten van haar uit voor de Stille Weekwandeling. Etty is een jonge vrouw wanneer de Tweede Wereldoorlog uitbreekt. Zesentwintig is ze, Joods, en ze woont in Amsterdam. Daar worstelt ze met zichzelf én met de vele beelden van menselijk lijden die op haar afkomen. Dat lijden komt vanwege haar Joodse afkomst steeds dichterbij. Troosteloos noemt ze de situatie. Onbarmhartig. “Mijn God, dit tijdperk is te hard voor broze mensen als ik ben”, schrijft ze in haar dagboek. Terwijl ze aan haar bureau zit kijkt ze echter uit op de jasmijn achter het huis. Ze ­oefent zich om te blijven genieten van de kleine dingen. Niet als vlucht uit de werkelijkheid, maar om het daarin uit te houden. “Dit is geen leven meer”, noteert ze: “angst, verbittering, haat, wanhoop. Leven wij niet iedere dag een heel leven? Ik ben bij de hongerenden, bij de mishandelden, iedere dag, maar ik ben ook bij de jasmijn en bij dat stuk hemel achter mijn venster”.
We hoeven, leer ik van Etty, onze solidariteit met wie lijden niet uit te spelen tegen dagelijkse momenten van vreugde. Juist omdat zij beseft hoe bedreigd het leven is richt ze haar aandacht op dat wat in het grote wereldleed nog geluk brengt. “Maar nu ben ik alweer alleen nog maar mezelf” constateert ze als de oorlog iets meer dan een jaar gaande is, “Etty Hillesum, een vlijtige studente in een vriendelijke kamer met boeken en een vaas margrieten. Ik loop weer in m’n eigen smalle bedding en het contact met ‘Mensheid’, ‘Wereldgeschiedenis’ en ‘Lijden’ is weer afgebroken. Dat moet ook, anders zou een mens helemaal gek worden”. Voor haar heeft dat alles met geloof te maken. Meerdere teksten in haar dagboek lezen als een gebed. Ze ziet God als degene die in ons woont met zijn Liefde en Barmhartigheid, en die als het ware steeds weer opnieuw opgegraven moet worden. Het is aan ons om Hem te helpen en die Liefde en Barmhartigheid in onszelf te bewaren, ja zelfs tot het laatst toe te verdedigen. De jasmijn is daarvan een symbool:

“De jasmijn achter mijn huis is nu helemaal verwoest door de regens en stormen van de laatste dagen, haar witte bloesems drijven verstrooid in de modderige zwarte plassen op het lage dak van de garage. Maar ergens in mij bloeit die jasmijn ongestoord verder, net zo uitbundig en teder, als ze altijd gebloeid heeft. En ze verspreidt haar geuren rond de woning, waar jij huist, mijn God. Je ziet, ik zorg goed voor je”.

In 1943 wordt Etty Hillesum gescheiden van haar jasmijn. Ze gaat in 1942 vrijwillig naar Westerbork als medewerkster van de Joodse Raad, om mensen bij te staan. In 1943 wordt ze afgevoerd naar Auschwitz. Ook voor haar ligt in Amsterdam een struikelsteen in het trottoir, ze keert niet terug. De wereldgeschiedenis heeft haar overweldigd. Maar uit de brieven die ze vanuit Westerbork geschreven heeft weten we dat de jasmijn in haar is blijven bloeien, dat haar concentratie op wat op dat moment van waarde was haar heeft geholpen om innerlijk niet te bezwijken. Zo heeft zij God steeds weer in zichzelf opgegraven.

ds Marianne Bogaard

[De citaten zijn uit: “Het verstoorde leven”. Dagboekaantekeningen van Etty Hillesum 1941-1943.]